Co to jest i jak działa ESP?

Układ ESP odpowiedzialny za stabilizację toru jazdy to system bezpieczeństwa, którego wartości nie sposób przecenić. Oparty o sieć czujników mechanizm działania ESP pomógł wyjść z trudnej sytuacji na drodze niejednemu kierowcy. Co na temat stabilizacji toru jazdy powinien wiedzieć każdy kierowca?

Z artykułu dowiesz się:

1. Co to jest ESP?
2. Jak działa układ ESP?
3. Czego wymaga stabilizacja toru jazdy?
4. Co może zepsuć się w układzie?
5. Kiedy wyłączyć ESP?

Co to jest ESP?

ESP, czyli Electronic Stability Program, najczęściej tłumaczy się na język polski jako elektroniczny układ stabilizacji toru jazdy. W zależności od producenta pojazdu, system bezpieczeństwa może nosić inne nazwy marketingowe. W przypadku Alfy Romeo czy Nissana będzie to na przykład VDC (Vehicle Dynamic Control), a posiadacze BMW, Jaguara czy Mazdy natkną się na skrót DSC (Dynamic Stability Control).

Celem ESP jest wspomaganie kierowcy w sytuacji, gdy straci on kontrolę nad sterownością pojazdu. Efektywność układu jest na tyle duża, że od 2014 roku system musi znajdować się we wszystkich nowo rejestrowanych samochodach osobowych w krajach Unii Europejskiej. Wcześniejsze badania opublikowane w 2006 roku przez amerykański Insurance Institute for Highway Safety dowodziły, że dzięki powszechnemu stosowaniu ESP można byłoby uniknąć śmierci 10 000 ofiar wypadków drogowych w USA rocznie.

Jak działa układ ESP?

Mechanizm działania układu ESP opiera się na walce z podsterownością i nadsterownością poprzez automatyczne blokowanie pojedynczych kół w precyzyjnie dobranym momencie. Dzięki skontrowaniu niepożądanego odchylenia od toru jazdy, układ stabilizuje go, gdy tylko czujniki systemu wykryją możliwość wpadnięcia w poślizg. ESP ma dostęp do danych nieznanych kierowcy i jest w stanie przeanalizować je w ciągu milisekund. Często działa więc prewencyjnie, zanim osoba zasiadająca za kółkiem zdąży odnotować niebezpieczeństwo.

Jakie dokładnie dane interpretuje elektroniczny układ stabilizacji toru jazdy? ESP ma dostęp m.in. do następujących wskaźników:

• czujnik odchylenia od toru jazdy,
• czujnik kąta skrętu kierownicy,
• prędkość obrotowa kół,
• czujnik przyspieszenia poprzecznego,
• czujnik przyspieszenia kątowego,
• czujnik ciśnienia w układzie hamulcowym.

Czego wymaga stabilizacja toru jazdy?

Największą zaletą ESP jest fakt, że stabilizacja toru jazdy nie wymaga od kierowcy podejmowania żadnych intensywniejszych działań manualnych. Dotyczy to oczywiście sytuacji standardowej, w której potrzebna jest drobna korekta. Co dzieje się jednak w momencie, gdy zdarzy się trudniejszy poślizg? To zależy od rodzaju problemu.

Jak wyjść cało z poślizgu przy pomocy ESP?

• Poślizg podsterowny (problem z przyczepnością kół przednich) - należy wyprostować koła, redukując kąt skrętu. Złym pomysłem jest dodawanie gazu, ale stanowczo należy odradzić nagłe hamowanie, szczególnie na szosie śliskiej od deszczu, śniegu czy lodu.
• Poślizg nadsterowny (problem z przyczepnością kół tylnych) - tutaj hamowanie jest najgorszym, co można zrobić, ponieważ obróci samochód wokół własnej osi. Rozwiązanie jest skontrowanie w stronę przeciwną niż zakręt, po czym lekkie dodanie gazu.

Trzeba jednak pamiętać, że ESP jest wyłącznie systemem wspomagającym. Nie zwalnia on kierowcy z odpowiedzialności za bezpieczną jazdę.

Co może zepsuć się w układzie?

Przeciwnicy obowiązkowego implementowania do samochodów ESP utrzymywali, że dzięki elektronicznemu systemowi stabilizacji toru jazdy kierowcy zaczną czuć się zbyt pewnie. O ile po latach ich tok myślenia okazał się zbyt pesymistyczny, komfort płynący ze wspomagania faktycznie może uśpić naszą czujność. Dlatego też w momencie, gdy na desce rozdzielczej zapali się lampka kontrolna związana z układem ESP, należy niezwłocznie udać się do mechanika.

Jakie są podstawowe przyczyny awarii ESP? Zazwyczaj chodzi o różnego rodzaju problemy z czujnikami. Mogą to być zarówno kwestie mechaniczne, związane chociażby ze stanem przewodów, jak i elektroniczne. Wykrycie źródła problemu będzie niemożliwe bez skorzystania z diagnostyki komputerowej. Niestety, naprawa wielu spośród możliwych awarii wymaga wizyty w autoryzowanej stacji obsługi pojazdów danej marki. Z tego względu wielu kierowców decyduje się na odłożenie jej w czasie, co zdecydowanie nie jest polecane.

Kiedy wyłączyć ESP?

Producenci rzadko dają możliwość wyłączenia ESP w stu procentach. Nawet jeżeli tak się staje, zazwyczaj chodzi nie o całkowitą dezaktywację, lecz znaczące zmniejszenie czujności systemu. Kiedy poślizg będzie naprawdę duży, i tak można liczyć na automatyczne wspomaganie stabilizacji toru jazdy.

Są dwie sytuacje, w których można zastanawiać się nad wyłączeniem ESP. Pierwszą jest chęć sportowej jazdy w bezpiecznych i kontrolowanych warunkach. System przeszkadza tymczasem w dokonywaniu manewrów niespotykanych w jeździe codziennej, czego najlepszym przykładem są korzystające z poślizgów drifty. Inną rzadko spotykaną okazją do dezaktywacji ESP jest zakopanie się w śniegu, gdy system bezpieczeństwa może źle zinterpretować sytuację i zupełnie niepotrzebnie blokować koła.

Autor:
Zespół redakcyjny Unilink