Komisja lekarska w ZUS - jakie zmiany możliwe od 2025 roku?

Pewne tematy dotyczące ubezpieczeń społecznych wzbudzają tak duże zainteresowanie, że opisujemy je w ramach naszych artykułów, które zwykle obejmują zupełnie inne ubezpieczenia (tzn. ubezpieczenia na życie oraz polisy majątkowe). Przykładem takich popularnych tematów może być renta wdowia oraz nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Niedawno pojawiła się inna budząca zainteresowanie kwestia z zakresu ubezpieczeń społecznych. Mianowicie, internauci często wyszukują takie frazy jak chociażby komisja lekarska 2025, komisja lekarska i komisja lekarska w ZUS. Wszystko za sprawą doniesień o zmianach dotyczących zasad działania ZUS-owskich komisji lekarskich. Wyjaśniamy zatem, czy takie zmiany faktycznie miały miejsce.

Komisja lekarska w ZUS: na razie są plany zmian …

Temat komisji lekarskich w ZUS oraz zmian z nimi związanych na pewno warto poruszyć - tym bardziej, że mamy od kilku miesięcy do czynienia ze swoistym bałaganem informacyjnym. Internauci natrafiający na artykuły z jesieni 2024 roku mogą być zdezorientowani, gdyż te teksty mówią często o zmianach obowiązujących od 1 stycznia 2025 roku. Tymczasem praktyka pokazuje, że opisywane zmiany nie miały miejsca, a komisja lekarska w ZUS działa tak samo jak wcześniej. To zamieszanie niekoniecznie jest efektem nierzetelności dziennikarzy. Po prostu doszło do znaczącego przesunięcia czasowego planowanych zmian.

Analizując stan prac ustawodawczych pod koniec maja 2025 roku można stwierdzić, że wciąż mamy do czynienia jedynie z propozycją zmian. W dodatku jest to propozycja, której wejście w życie nie wydaje się zupełnie pewne. Zmieniający zasady, na jakich działa komisja lekarska w ZUS, projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu: UD114) według stanu z końca maja 2025 r. nie został jeszcze ostatecznie zatwierdzony przez rząd. Pomimo faktu, że ten projekt wykonuje Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2023 r., sygn. akt SK 109/20 (Dz. U. poz. 2800).

Wspomniany projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (w wersji z 22 października 2024 r.) pierwotnie przewidywał wejście w życie nowych zasad działania komisji lekarskich od 1 stycznia 2025 roku. Tego terminu nie udało się dotrzymać - jak już informowaliśmy. Obecnie na forum rządu omawiany jest nowszy projekt z dnia 3 marca 2025 r. To właśnie jego zawartość będziemy opisywać w kontekście odpowiedzi na pytanie, jak może działać komisja lekarska w ZUS po planowanych zmianach.

Komisja lekarska w II instancji ma być jednoosobowa

Pomimo braku pewności co do wprowadzenia nowych zasad, na jakich ma działać komisja lekarska w ZUS, warto opisać założenia projektu z dnia 3 marca 2025 r. Chodzi oczywiście o kwestie dotyczące bezpośrednio komisji lekarskich, a nie licznych innych aspektów, które też reguluje rządowy projekt. Mowa o następujących planowanych zmianach:

• wprowadzeniu możliwości wydawania orzeczeń w pewnych rodzajach spraw przez osoby wykonujące samodzielne zawody medyczne, ale po wcześniejszym podjęciu odpowiedniej decyzji przez głównego lekarza orzecznika albo zastępcę głównego lekarza orzecznika (przykładowo, pielęgniarki lub pielęgniarze mieliby orzekać w sprawach dotyczących niezdolności do samodzielnej egzystencji)
• ustanowieniu zasady jednoosobowego orzekania we wszystkich przypadkach. Autorzy nowelizacji przepisów proponują, żeby zarówno w pierwszej instancji, jak i w drugiej instancji orzeczenia były wydawane jednoosobowo. Przypomnijmy: obecnie w pierwszej instancji orzeczenie wydawane jest przez jednego lekarza orzecznika, natomiast w drugiej instancji odwołania rozpatruje komisja lekarską w składzie trzyosobowym

Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw wskazuje na problemy kadrowe ZUS-u związane z zatrudnianiem lekarzy i akcentuje wpływ wspomnianych trudności na terminowość wydawania orzeczeń. Wprowadzenie dwóch powyższych rozwiązań ma być receptą na braki kadrowe w orzecznictwie lekarskim ZUS sięgające poziomu 40%. Problemu tych braków nie udało się rozwiązać mimo działań zakładających np. wprowadzenie bardziej elastycznego zatrudnienia i podwyżek dla lekarzy.

Jednoosobowa komisja lekarska budzi wątpliwości

Brak pewności co do wprowadzenia nowych zasad, na jakich ma działać komisja lekarska w ZUS wynika z faktu, że propozycje Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wzbudzają kontrowersje. Wątpliwości odnośnie zasady jednoosobowego orzekania w obydwu instancjach ma między innymi strona społeczna oraz Ministerstwo Sprawiedliwości. Chodzi o to, aby zmiany pozornie usprawniające procedurę orzekania, nie skutkowały wzrostem liczby odwołań do sądu z powodu spadku jakości orzeczeń wydawanych przez lekarzy. Częstsze odwołania mogą wynikać z faktu, że osoby ubiegające się np. o rentę będą oczekiwały oceny ich stanu zdrowia przez biegłego lekarza sądowego.