OC członków zarządu - kupują je nie tylko firmy

Dość często mówi się, że ze sprawowaniem funkcji zarządczych (np. w firmie) jest związana odpowiedzialność. Jednak w potocznym rozumieniu słowa odpowiedzialność nie zawsze chodzi o odpowiedzialność cywilną. Tymczasem osoby sprawujące ważne funkcje w organizacjach mogą odpowiadać finansowo za swoje działania i zaniechania. Właśnie dlatego na rynku pojawiły się ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dla osób sprawujących ważne funkcje w organizacjach (OC członka zarządu, ubezpieczenia D&O). Są to polisy nieobowiązkowe, które mogą jednak okazać się przydatne. Wyjaśniamy w jakich sytuacjach takie ubezpieczenia D&O ochronią majątek osoby sprawującej odpowiedzialną funkcję. Zwracamy też uwagę na wyłączenia ochrony.

Ubezpieczenia D&O mogą mieć kompleksowy charakter

Jeżeli chodzi o ujęcie globalne, to ubezpieczenia chroniące odpowiedzialność cywilną zarządzających wcale nie są nowymi polisami. Funkcjonują bowiem na rynku od prawie stu lat. W Polsce takie polisy stały się bardziej popularne dopiero w bieżącym stuleciu. Warto wiedzieć, że również w polskich warunkach funkcjonuje takie pojęcie jak ubezpieczenia D&O (ang. Directors and Officers). Bywa ono używane w odniesieniu np. do OC członka zarządu.

Należy jednak zwrócić uwagę, że ubezpieczenia D&O bywają kompleksowymi produktami, które oprócz samej odpowiedzialności cywilnej członka zarządu lub innego decydenta, obejmują np. ochronę przed skutkami odpowiedzialności karnej oraz administracyjnej. Ubezpieczyciel poza zaspokojeniem roszczeń finansuje m.in. koszty obrony i udziału w postępowaniach, a także płaci karę administracyjną, a nawet kaucję w celu uniknięcia tymczasowego aresztowania ubezpieczonego. Inną formą pomocy jest np. wsparcie specjalistów od PR-u.

Ubezpieczenie OC członka zarządu/D&O obejmuje skutki nieprawidłowego działania, które może być definiowane między innymi jako błąd, uchybienie, złożenie fałszywego lub nieprawdziwego oświadczenia, niedopełnienie obowiązku służbowego, rażące niedbalstwo, zniewaga lub zniesławienie, niedopełnienie lub złamanie przepisów prawa, a także naruszenie praw pracowniczych. Czasem OWU wskazują, że ochrona obejmuje czyn bezprawny, który również jest definiowany jako niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków.

OC członka zarządu: często to firma jest ubezpieczającym

Ubezpieczenia D&O mogą funkcjonować w dwóch głównych wariantach. Pierwszy z nich polega na tym, że ochronę wykupuje i opłaca osoba pełniąca odpowiedzialną funkcję. W takim przypadku, mamy do czynienia z tym samym ubezpieczającym i ubezpieczonym. W ostatnich latach popularność zdobył jednak inny wariant. Polega on na tym, że ubezpieczającym jest podmiot, którym zarządza ubezpieczony. Innymi słowy, organizacja (np. spółka kapitałowa) zapewnia ochronę osobie pełniącej u niej funkcje zarządcze i jednocześnie pozostaje dysponentem zawartej umowy jako ubezpieczający.

Drugi opisywany wyżej wariant to oczywiście model bardziej korzystny z punktu widzenia ubezpieczonego, który nie musi sam płacić składki. Zakupiona przez spółkę polisa dla prezesa lub innego z członków kierownictwa zachęca do podejmowania bardziej śmiałych decyzji biznesowych, choć przeciwnicy tego rozwiązania wskazują, iż zwiększa ono także prawdopodobieństwo nieprzemyślanych kroków zarządu. Warto wiedzieć, że czasem możliwy jest jeszcze bardziej rozbudowany schemat ochrony. Mianowicie, w ramach polisy D&O spółka oprócz zapewnienia ochrony dla władz, ubezpiecza również siebie. Możliwe jest pokrycie z ubezpieczenia (w imieniu spółki) roszczenia skierowanego wobec kadry zarządzającej.

Ubezpieczenia D&O: jakie są możliwe wyjątki w ochronie?

Tak jak już wspomnieliśmy, ubezpieczenia określane jako D&O lub OC członków zarządu, mogą chronić nie tylko kadrę zarządzającą w spółkach. Oferowana przez ubezpieczycieli ochrona poza członkami zarządu, rady nadzorczej, prokurentami, głównymi księgowymi czy też dyrektorami, obejmuje na przykład osoby zarządzające stowarzyszeniami, wspólnotami mieszkaniowymi, fundacjami oraz spółdzielniami. Ubezpieczenie władz wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej bywa dość często oferowane w ramach większych pakietów przeznaczonych specjalnie dla wspólnot oraz spółdzielni.

Warto natomiast zwrócić uwagę, że ogólne warunki ubezpieczenia D&O często przewidują takie same albo bardzo podobne zasady wyłączeń ochrony dla wszystkich wskazanych osób decyzyjnych. Wspomniane wyłączenia standardowo dotyczą roszczeń związanych z:

• nieprawidłowym działaniem ubezpieczonego przed tak zwaną datą retroaktywną, czyli datą wyznaczającą początek okresu, w którym mogą wystąpić zdarzenia objęte ochroną ubezpieczeniową (możliwe jest też rozszerzenie czasowe ochrony wstecz w ramach tzw. pełnego pokrycia retroaktywnego)
• winą umyślną ubezpieczonego, popełnionym przez niego przestępstwem lub uzyskaniem nieuprawnionych korzyści
• zanieczyszczeniem środowiska oraz zobowiązaniami publicznoprawnymi (w tym przypadku wyłączenie ochrony nie musi być całkowite)
• skutkami sankcji lub embarga, a także wojny, stanu wojennego, rozruchów, aktów sabotażu, terroryzmu i strajków

Powyższa lista stanowi oczywiście przykładowy katalog wyłączeń ochrony. Warto w tym kontekście pamiętać, że w przypadku polis dobrowolnych takich jak ubezpieczenia D&O, każde towarzystwo może wprowadzać nieco inne warunki ochrony. Tak więc wskazana jest uważna lektura ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU) lub skorzystanie z pomocy specjalisty.

OC członka zarządu: gdzie można kupić takie ubezpieczenie?

Jeżeli chodzi o pomoc specjalisty, to warto dodać, że rzetelne porównanie oferty polis D&O najczęściej wymaga skorzystania ze wsparcia pośrednika ubezpieczeniowego. Można oczywiście wybrać ofertę ubezpieczyciela bez analizy propozycji jego konkurentów, ale nie jest to zalecany wariant - tym bardziej, że różnice składek i zakresów ochrony bywają znaczące.

Chciałbyś wiedzieć, ile może kosztować polisa dla prezesa lub OC członka zarządu? Zobacz, jakie ubezpieczenia D&O porówna dla Ciebie pośrednik ubezpieczeniowy >