Specustawa powodziowa - co warto o niej wiedzieć?

Szkody spowodowane przez ubiegłoroczną powódź po uwzględnieniu inflacji i zmian krajowego PKB okazały się mniejsze niż w feralnym roku 1997. Nie można jednak lekceważyć zniszczeń, jakie we wrześniu 2024 r. wielka woda spowodowała w kilku rejonach Polski. Mówimy bowiem o miliardach złotych, które kosztuje i będzie jeszcze kosztować likwidacja oraz naprawa szkód. Specustawa powodziowa przyjęta niedługo po wystąpieniu kataklizmu ma ułatwić poradzenie sobie ze skutkami niszczącego żywiołu. Postanowiliśmy w skrótowej formie opisać najważniejsze założenia tego aktu prawnego. Informujemy również, na jakich warunkach jest przyznawane odszkodowanie za powódź.

Specustawa powodziowa uzupełnia wcześniejsze przepisy

Na wstępie warto przypomnieć, że specustawa powodziowa z 2024 roku nie jest historycznie pierwszym aktem prawnym, który miał na celu pomoc w usuwaniu skutków powodzi. Ubiegłoroczna ustawa z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2024 poz. 1473), zgodnie ze swoją nazwą wprowadziła zmiany do wcześniejszych przepisów. Chodzi między innymi o ustawę z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz.U. 2011 nr 234 poz. 1385).

Specustawa: 2024 r. to nie będzie jedyny rok jej działania

Specustawa powodziowa z 2024 r. podobnie jak wcześniejsze przepisy przyjęte po powodziach, wprowadza zmiany prawne, które będą obowiązywały również w przyszłości. To ważna kwestia, bo w polskich warunkach kolejne zniszczenia wywołane przez wielką wodę niestety wydają się tylko kwestią czasu. Analizowana specustawa powodziowa z 1 października 2024 r. wprowadza zmiany dotyczące między innymi:

• specjalnego zwolnienia od pracy w wymiarze 20 dni (płatnego w 100%) dla pracowników, którzy zostali poszkodowani przez powódź i muszą przeznaczyć czas na usuwanie jej skutków (chodzi o zniszczenia, które dotknęły mienie pracownika albo mienie osoby spokrewnionej lub niespokrewnionej pozostającej z nim w faktycznym związku, wspólnie zamieszkującej i gospodarującej)
• podwojenia urlopu na żądanie dla osób zamieszkujących na obszarze dotkniętym przez powódź oraz wprowadzenia możliwości wykorzystywania urlopu w wymiarze godzinowym i łatwego obniżenia wymiaru czasu pracy do maksymalnie połowy etatu
• zakazu delegowania poza stałe miejsce pracy pracowników zamieszkujących na terenie powodzi oraz ich zatrudniania w godzinach nadliczbowych (z wyjątkiem sytuacji, w których sam pracownik wyrazi zgodę na takie rozwiązanie)
• ułatwień dla pracodawców działających na obszarach dotkniętych przez powódź (przykłady: zwrot kosztów za zatrudnienie skierowanych bezrobotnych oraz zwrot kosztów za utrzymanie istniejących miejsc pracy mimo powodzi)
• dodatkowego zasiłku opiekuńczego wypłacanego w sytuacji, gdy żłobek, szkoła lub inna placówka wychowawcza, do której uczęszczało dziecko/dorosła osoba z niepełnosprawnością została zamknięta na skutek powodzi

Poza powyższymi zmianami prawnymi, specustawa powodziowa wprowadza szereg modyfikacji przepisów o charakterze bardziej technicznym. Przykładowo, chodzi o uproszczenie procedur związanych z badaniami okresowymi pracowników i wydłużenie terminów obowiązujących w postępowaniach sądowych. Te tymczasowe zmiany oczywiście mają zastosowanie tylko do podmiotów i osób dotkniętych przez ubiegłoroczną powódź.

Rządowe odszkodowanie za powódź niezależne od polisy

W kontekście skutków ubiegłorocznej powodzi, powyższe rozwiązania nie były jednak tematem, który wzbudzał największe zainteresowanie opinii publicznej. Bardziej medialnym aspektem na pewno okazało się rządowe odszkodowanie za powódź. Mowa o wsparciu wypłacanym przy wykorzystaniu rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych. Dokładne zasady, na jakich funkcjonuje odszkodowanie za powódź określa nie specustawa powodziowa, lecz specjalny dokument wydany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wspomniane zasady wypłaty pomocy wskazują, że rządowe odszkodowanie za powódź jest niezależne od ewentualnej wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia (zwykle ubezpieczenia mieszkaniowego).

Dokładny cytat z analizowanego dokumentu informuje, że: „Pomoc remontowo-budowlana jest przyznawana niezależnie od posiadanego ubezpieczenia”. Poza tym znaczenia nie ma wysokość dochodów uzyskiwanych przez osoby poszkodowane. Pod pojęciem pomocy remontowo-budowlanej rozumiemy:

• zasiłek na odbudowę budynku mieszkalnego wynoszący do 200 000 zł
• zasiłek na odbudowę budynku gospodarczego o kwocie do 100 000 zł
• Wspomniane zasiłki są przyznawane pod warunkiem, że oszacowany poziom zniszczeń i uszkodzeń powodziowych wyniesie przynajmniej 5% budynku lub lokalu. Dokładna kwota rządowej pomocy zależy od procentowego oszacowania strat. Poza tym wprowadzono tak zwaną pomoc doraźną, na którą składają się:
• zasiłek celowy na pomoc doraźną (8000 zł)
• jednorazowy zasiłek powodziowy (2000 zł), a także dodatkowe wsparcie na poziomie 1000 zł brutto pokrywające koszt energii elektrycznej/paliwa niezbędnych do osuszenia pomieszczeń

Zgodnie z zasadami przyjętymi przez MSWiA, pomoc doraźna oraz pomoc remontowa jest wypłacana przez lokalne ośrodki pomocy społecznej albo przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Bardzo wiele osób poszkodowanych przez wielką wodę już złożyło wnioski o odszkodowanie za powódź oraz inne formy pomocy. Zgodnie z decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, o zasiłek celowy na pomoc doraźną, jednorazowy zasiłek powodziowy oraz pomoc remontowo-budowlaną można wnioskować do 15 marca 2025 roku.

Chcesz na przyszłość się ochronić przed skutkami powodzi? Zobacz zatem, ile może kosztować odpowiednia polisa mieszkaniowa >