Wypadek w pracy a home office - co mówi prawo o wypadkach przy pracy zdalnej?

Praca na home office nie jest już rzadkością. Wręcz przeciwnie - pracownicy coraz mniej chętnie wracają do biur, nawet jeśli mają taką możliwość. W związku z tym coś, co jeszcze niedawno było luką prawną, obecnie stało się ważnym tematem, któremu ciągle brakuje odpowiednich regulacji prawnych. Mowa tu o wypadkach przy pracy, do których może dojść podczas wykonywania obowiązków służbowych w domu (czyli na tzw. home office). Jak pracodawcy odnoszą się do wypadków przy pracy na home office? Czy da się uzyskać odszkodowanie za taki wypadek?

Z tego artykułu dowiesz się:

1. Co mówią regulacje prawne o wypadkach podczas home office?
2. Co jest uznawane za wypadek w pracy w trakcie home office?
3. Jak uzyskać odszkodowanie za wypadek w pracy w trakcie home office?
4. Kiedy uzyskamy dodatkowe świadczenia w wyniku wypadku podczas home office?

Praca home office a regulacje prawne dotyczące wypadków

W Kodeksie pracy nie ma konkretnych paragrafów, których zapisy regulowałyby kwestie związane z pracą zdalną. Można wręcz powiedzieć, że regulacje w tej kwestii są mocno niewystarczające - stanowią lukę prawną, którą trzeba uzupełnić, aby sytuacja na rynku stała się jasna. Jednak jeszcze do niedawna ten temat nie był zbyt popularny. Dopiero wybuch pandemii i związane z tym globalne przejście na pracę zdalną pokazały, że należy jak najszybciej uregulować kwestię wypadków przy pracy home office w Polsce.

Obecnie kwestię tę częściowo reguluje Ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Daje ona podstawę prawną do wykonywania pracy zdalnej. Jest jednak rozwiązaniem tymczasowym, które powinno jak najszybciej zostać zastąpione lepiej określonymi przepisami Kodeksu pracy. Ustawa z 2 marca ma bowiem zastosowanie w czasie epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego. Nie zawiera regulacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wprowadza jednak pojęcie pracy zdalnej (które wcześniej nigdzie się nie pojawiało). Według nowych doniesień rząd pracuje nad wprowadzeniem nowych przepisów regulujących pracę home office do Kodeksu pracy, co znacznie ułatwiłoby pracodawcom określenie, co dokładnie daje pracownikowi podstawę do wypłaty odszkodowania w razie uszczerbku na zdrowiu. Obecnie za wypadek przy pracy home office uznawane jest zdarzenie, które jest nagłe, spowodowane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz (uszczerbek na zdrowiu) lub śmierć, a przede wszystkim związane z wykonywaną pracą.

Warto wspomnieć, że na ten moment Kodeks pracy posiada zapisy, które mówią tylko o “telepracy”. Polega ona na regularnym wykonywaniu zadań służbowych poza siedzibą firmy z wykorzystaniem nowych technologii. Pracownik, który dozna uszczerbku na zdrowiu podczas pracy home office, może powoływać się także na te zapisy. Zawsze warto się skonsultować z działem HR w swojej firmie i zapytać, w jaki sposób można załatwić sprawę w danym przypadku. Wypadki przy pracy zdalnej powoli przestają być rzadkością, a pracodawcy coraz sprawniej radzą sobie z formalnościami z tym związanymi.

Co jest uznawane za wypadek w pracy w trakcie home office?

Każde zdarzenie:

• które ma związek z wykonywaniem obowiązków służbowych,
• które spowoduje szkodę osobowościową, np. złamanie ręki,
• do którego dojdzie nagle (niespodziewanie).

Z kolei o “standardowym” wypadku przy pracy mówimy wtedy, gdy:

• Jest to nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną i powoduje szkodę na pracowniku w postaci urazu lub śmierci oraz pozostaje w związku z pracą.
• Ma związek z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności na rzecz pracodawcy lub poleceń przełożonych
• Do zdarzenia dojdzie w czasie, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Te warunki wynikają z definicji podanej w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.). Warto zauważyć, że nie ma w nich określenia, które mówi, że pracownik musi znajdować się w siedzibie pracodawcy w czasie wypadku. To może stanowić pole do interpretacji wypadku przy pracy home office.

Za wypadek w trakcie pracy home office może zostać zatem uznane złamanie ręki, jeśli pracownik spadnie z krzesła, pracując przy biurku. Jednak jeśli pracownik dozna uszczerbku na zdrowiu podczas przygotowywania sobie posiłku we własnej kuchni w czasie pracy, to wniosek o odszkodowanie zostanie zdecydowanie odrzucony. Ponadto w pierwszym przypadku pewne wątpliwości może budzić fakt, z jakiego krzesła spadł pracownik. Brzmi absurdalnie, ale ma znacznie! Czy było to krzesło udostępnione przez pracodawcę do pracy home office? Czy było to prywatne krzesło pracownika, które akurat się zepsuło? Czy mimo to można uznać, że to pracodawca nie zapewnił pracownikowi wystarczających warunków do pełnienia obowiązków służbowych? Jak widać to, co może, a co nie może zostać uznane za wypadek w trakcie pracy home office podlega szerokiej interpretacji. Wiadomo jednak, że pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikowi warunki do pracy, zatem w większości takich sytuacji jest szansa na uzyskanie odszkodowania.

Jak uzyskać odszkodowanie za wypadek w pracy w trakcie home office?

Procedura jest taka sama, jak w przypadku ubiegania się o odszkodowanie za wypadek w miejscu pracy. Należy zgłosić się do pracodawcy, który ma obowiązek ustalić, czy dane zdarzenie kwalifikuje się jako wypadek przy pracy. Znacznie prościej jest to zrobić, jeśli wypadek faktycznie ma miejsce w siedzibie pracodawcy. Tymczasem praca home office często uniemożliwia dokonanie oględzin miejsca zdarzenia (co jest standardową procedurą).

Po zbadaniu sprawy pracodawca sporządza protokół. Jeśli w ocenie pracodawcy uszczerbek na zdrowiu będzie wynikiem wypadku związanego z pracą home office, to pracownik otrzyma od pracodawcy odszkodowanie w odpowiedniej do szkody wysokości. Można się też ubiegać o jednorazowe odszkodowanie z ZUS-u. Taki wniosek należy złożyć samodzielnie w Zakładzie, załączając do niego zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 i kopię protokołu wypadku od pracodawcy.

Wypadek w pracy home office a dodatkowe świadczenia

Każdy prywatnie ubezpieczony pracownik może ubiegać się o odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu. To dodatkowe środki, które przysługują osobom, które wcześniej wykupiły ubezpieczenie na życie. Dzięki takiej polisie w podstawowym zakresie uzyskujemy ochronę ubezpieczeniową na wypadek trwałej lub czasowej niezdolności do pracy, a także odszkodowanie za konkretne zdarzenia (szkody osobowościowe).

W zależności od wybranych rozszerzeń polisa na życie może obejmować naprawdę wiele przypadków, jednak standardowa wersja ubezpieczenia powinna wystarczyć na zagrożenia związane z wykonywaną pracą. Wyjątkiem są prace podwyższonego ryzyka, takie jak strażak czy policjant. Wtedy istnieje konieczność specjalnego dopasowania oferty ubezpieczeniowej do specyficznych zagrożeń danego zawodu.

Autor:
Zespół redakcyjny UNILINK