Umowa darowizny samochodu - co warto wiedzieć w kontekście OC i nie tylko?

Nieruchomości i samochody - takie rzeczowe składniki majątku są w Polsce najczęstszym przedmiotem darowizn. Można przypuszczać, że auta nawet częściej niż nieruchomości bywają przekazywane nieodpłatnie. Darowizna samochodu jest częsta na przykład w sytuacji, gdy rodzice kupują nowe auto, a młody, początkujący kierowca otrzymuje starszy pojazd. Umowa darowizny samochodu w przeciwieństwie do umowy darowizny nieruchomości nie musi być sporządzana w formie aktu notarialnego. Nie oznacza to jednak braku formalności. Dotyczą one nie tylko obowiązkowego ubezpieczenia OC. Ze względu na specyfikę działalności Unilink zaczniemy nasz artykuł właśnie od kwestii typowo ubezpieczeniowych. Później zwrócimy jednak uwagę na formalności związane np. z podatkami.

Darowizna samochodu: OC przechodzi na nowego właściciela

W pierwszej kolejności warto sprawdzić, jak darowizna samochodu (np. darowizna samochodu w rodzinie/darowizna samochodu od rodziców) wpływa na obowiązki ubezpieczeniowe. Odpowiedzi na to pytanie dostarcza ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2003 nr 124 poz. 1152). Artykuł 31 wspomnianego aktu prawnego mówi o przejściu lub przeniesieniu własności pojazdu. Pod tym pojęciem należy rozumieć nie tylko sprzedaż. Darowizna samochodu również jest objęta zasadami wyznaczonymi przez artykuł 31 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych - tak samo jak na przykład zamiana lub sprzedaż pojazdu mechanicznego (zobacz: G. Dybała, K. Szpyt [w:] A. Kubiak-Cyrul, M. Maliszewska, M. A. Plakwicz, J. J. Szczerbowski, G. Urbanik, M. P. Ziemiak, M. Zygo, G. Dybała, K. Szpyt, Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Komentarz, Warszawa 2022, art. 31).

W związku z powyższym, umowa darowizny samochodu powoduje konsekwencje ubezpieczeniowe dobrze znane osobom, które kiedyś kupowały lub sprzedawały auto. Warto jednak jeszcze raz przypomnieć następujące informacje:

• na obdarowanego przechodzą prawa i obowiązki poprzedniego właściciela związane z polisą OC
• umowa ubezpieczenia OC, które przeszło na obdarowanego, wygasa wraz z upływem pierwotnie przewidzianego terminu, chyba że nowy właściciel wypowie ją na piśmie
• umowa darowizny samochodu powoduje to, że nie dochodzi do automatycznego odnowienia ochrony na kolejne 12 miesięcy (trzeba na to uważać w kontekście coraz wyższych kar za brak OC)
• darowizna samochodu (np. darowizna samochodu w rodzinie, darowizna samochodu od rodziców lub darowizna samochodu na żonę) oznacza, że ubezpieczyciel ma prawo rekalkulacji składki OC z uwzględnieniem innego poziomu ryzyka
• jeżeli darowany samochód nie posiada ubezpieczenia OC, to trzeba wykupić odpowiednią polisę w dniu przeniesienia prawa własności tego pojazdu mechanicznego, lecz nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu do ruchu (również na teren drogi wewnętrznej, strefy ruchu lub strefy zamieszkania)
• darczyńca powinien w ciągu 14 dni od daty przeniesienia prawa własności powiadomić ubezpieczyciela, a także już w momencie dokonania darowizny przekazać nowemu właścicielowi potwierdzenie zapłaty za OC
• nowy właściciel ponosi odpowiedzialność za zapłatę składki OC od dnia otrzymania własności/współwłasności pojazdu w ramach darowizny (współodpowiedzialność solidarna z darczyńcą dotyczy okresu od dokonania darowizny do powiadomienia ubezpieczyciela zapewniającego ochronę z OC - patrz punkt powyższy)
• w przypadku autocasco, zasady związane z darowizną zależą od ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU) - zmiana właściciela często powoduje jednak wygaśnięcie ochrony albo ubezpieczyciel uzależnia kontynuację ochrony z AC od swojej zgody
• wszystkie powyższe informacje dotyczą również innych darowanych pojazdów mechanicznych niż auta (np. motocykli i motorowerów)

Warto odnotować, że umowa darowizny samochodu może przewidywać przeniesienie tylko udziału we własności auta. W takiej sytuacji, ubezpieczenie OC zaczyna funkcjonować na zasadach współwłasności. Darowizna samochodu tylko w formie udziału nie zwalnia darczyńcy z obowiązku informacyjnego wobec ubezpieczyciela, na wykonanie którego jest 14 dni czasu.

Darowizna samochodu: wzór umowy można znaleźć online

Darowizna samochodu poza obowiązkami i formalnościami stricte ubezpieczeniowymi powoduje oczywiście również inne konsekwencje. Warto zwrócić uwagę na kilka ważnych, pozaubezpieczeniowych kwestii. Pierwszym istotnym aspektem jest sama umowa darowizny samochodu, która mimo braku szczególnych wymagań co do formy powinna zostać sporządzona rzetelnie. Wiele osób szuka w Internecie gotowych wzorów umów wpisując do wyszukiwarki Google takie hasła jak na przykład „umowa darowizny samochodu pdf”,  „umowa darowizny samochodu współwłaściciel wzór”, „umowa darowizny samochodu dwóch właścicieli wzór” lub „umowa darowizny samochodu w rodzinie wzór”. Warto korzystać ze wzorów, które udostępniają sprawdzone instytucje i firmy (np. kancelarie prawne). Następnym ważnym aspektem są formalności rejestracyjne - konieczne nawet wtedy, gdy darowizna dotyczy tylko udziału we własności pojazdu.

Umowa darowizny samochodu: jakie są aspekty podatkowe?

Wydaje się jednak, że najbardziej problematyczne dla obdarowanych bywają tematy podatkowe. Potwierdza to duża liczba zapytań w Google dotyczących takich kwestii jak na przykład „darowizna samochodu urząd skarbowy” i „sprzedaż darowizny samochodu przed upływem 5 lat”. Przypomnijmy zatem, jakie są podstawowe zasady związane z podatkiem od spadków i darowizn:

• złożenie w ciągu 6 miesięcy od darowizny właściwie wypełnionego formularza SD-Z2 uprawnia do skorzystania ze zwolnienia podatkowego niezależnego od wartości darowanego auta (takie nielimitowane zwolnienie dotyczy nabycia własności auta przez: małżonka, zstępnych - np. syna, wstępnych - np. rodzica, pasierba, brata, siostrę, ojczyma i macochę)
• podatek nie obejmuje także spadków/darowizn od tego samego zbywcy (darczyńcy/spadkodawcy) jeśli ich narastająca wartość w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, a także w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza odpowiednio: 36 120 zł - gdy nabywcą (obdarowanym/spadkobiercą) jest osoba z I grupy podatkowej, 27 090 zł - jeżeli nabywca należy do II grupy podatkowej, 5733 zł - gdy nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej).

Analizując zasady związane z kwotami wolnymi (36 120 zł, 27 090 zł i 5733 zł) warto wspomnieć, że do pierwszej grupy podatkowej zaliczamy następujących obdarowanych i spadkobierców: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Druga grupa podatkowa to kategoria, do której prawo zalicza: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków oraz małżonków innych zstępnych. Natomiast trzecia grupa podatkowa uwzględnia dalszych krewnych i osoby zupełnie niespokrewnione.

Jeżeli umowa darowizny samochodu powoduje konsekwencje podatkowe (tzn. obdarowany nie może skorzystać z nielimitowanego zwolnienia, a wartość darowizny przekracza kwotę wolną), to konieczne będzie złożenie zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 lub wspólnego zeznania podatkowego SD-3 wraz z informacjami o pozostałych podatnikach (SD-3/A). Fiskus na podstawie dostarczonych informacji ustala kwotę należnego podatku od spadków i darowizn.

Umowa darowizny samochodu czasem wiąże się z koniecznością zakupu nowego OC. Potrzebujesz takiej polisy? Sprawdź ofertę u dobrego agenta >